İşaret dili sözlü iletişim kuramayan işitme engelli kişilerin birbirleri ile anlaşabilmek için kullandıkları dildir. İşaret dili işaret, jestler ve mimiklerden oluşur. İşaretlerin yanı sıra beden ile de bir iletişimin kurulması söz konusudur. Tarihin her evresinde sağır ve dilsizler kendi aralarında anlaşmak için farklı işaret dilleri oluşturmuşlardır. 1576 yılında Girolomo de Cardano işitme engellilerin bazı soyut kavramları anlatabildiklerini keşfetmiştir. 1700’lü yılların başında işitme engellilerin kullandığı bu işaretlerin bir dil olduğu kabul edilmiş ve bu dile işaret dili denilmiştir. Türkiye’de 1902 yılında 2. Abdülhamit’in kurduğu Yıldız Sağırlar Okulu ilk işitme engelliler okuludur.

İşaret Dilinin Özellikleri

Her ülkenin nasıl ki kendine özgü bir dili varsa yine her ülkenin kendine ait bir işaret dili vardır. Fakat soyut kavramlar için kullanılan beden dili tüm ülkelerde hemen hemen aynıdır. İşaret dilinin de sözlü dil gibi kendine özgü bir grameri vardır. Türkçe sözsel dil ile işaret dilinin gramer yapısı çok farklıdır. Sözsel dilde geliyorum, gidiyorum gibi eylem bildiren ifadeler işaret dilinde ben gelmek, ben gitmek şeklinde iki farklı yapıya bölünerek söylenmektedir. Türk işaret dilinde sıfatları ve fiilleri olumsuz yapmak için değil sözcüğü kullanılır. Gitmek değil, gelmek değil, güzel değil, kolay değil şeklinde olumsuzluk veriliyor. Türk işaret dili dünyada beden dilinin en çok kullanıldığı işaret dilidir.

İşaret Dili Sosyologlar İçin Zorunlu mu Oluyor?

Ülkemizde son yıllarda işaret dili konusunda yeni çalışmalar başlatılmıştır. Birçok eğitim kurumunda işaret dili eğitimi verilerek eğitmenler yetiştirilmiştir. Artık işitme engelliler için haber kanallarında, açık oturumlarda, siyasilerin halka seslenişlerinde ve toplu gösterimlerde işaret dili tercümanları bulundurulmaktadır. İletişimin önündeki engelleri kaldıralım sloganı ile engellilerin durumuna dikkat çekilerek farkındalığın artırılmasına çalışılmaktadır. Sosyologlar sürekli toplum içinde görev yapan kişiler olduğundan birçok üniversitede sosyoloji öğrencilerinin işaret dili eğitimi alması gündeme gelmiştir. İstanbul Üniversitesi gibi bazı üniversitelerde de öğrenciler kampanyalar başlatarak işaret dili dersi istediklerini belirtmektedir. Engelleri kaldırmak ve işitme engelli kişileri anlamak toplumun her alanında gerekli bir dildir.